Samenvatting van de lezing van het Alumni Event O2L - KU Leuven op 13/06/2023
Geschreven door Geert Haentjens (communicatie VOCAP) en Eva De Winter (voorzitter VOCAP)
De Alumnivereniging O2L (Arbeids- en organisatiepsychologie & Opleidingskunde van de KU Leuven) organiseerde een eerste event met Prof. Wilmar Schaufeli en Prof. Hans De Witte over burn-out. Voor het afsluitend netwerkmoment debateerden Valerie Smeets (HR Director Fine Biscuits Company) en Lode Godderis (CEO IDEWE) mee.
We kregen een kort, goed gedocumenteerd en scherp verwoord overzicht van
#1: Een definitie van burn-out
#2: Prevalentie van burn-out
#3: Oorzaken en gevolgen van burn-out
#4: Een aanzet tot oplossingen
#1: Een definitie van burn-out
Burn-out beschrijven Schaufeli en De Witte als een proces waarbij er sprake is van 3
belangrijke fases:
Gezonde toestand met mogelijke werkstress (misschien: wat slecht slapen, gespannen…)
Milde klachten van spanning en overbelasting (maar de medewerker is meestal nog aan de slag)
Zware klachten waarbij er sprake is van ernstige uitputting, mentale distantie, cognitieve ontregeling en emotionele ontregeling (hier is de medewerker in arbeidsongeschiktheid). De mentale distantie (apathie, cynisme…) is typerend voor de ernstige vorm van burn-out.
Als conclusie omschreef De Witte burn-out als een werkgebonden fenomeen waarbij te langdurige en overmatige werkbelasting (incl. te weinig hulpbronnen en tijd voor recuperatie) de kern vormen.
#2: Prevalentie van burn-out
De laatste jaren is er een toename van het aantal arbeidsongeschikten. Ook de groep met 'psychische stoornissen' kent daarbij een stijging. Maar, deze groep omvat meer mensen met depressie dan mensen met burn-out én de toename tekent zich voornamelijk af bij de depressies en minder bij de burn-outs. Het aantal burn-outs nam slechts iets toe:
ten opzichte van alle psychische stoornissen: van 18.6% in 2016 naar 19.9% in 2021
ten opzichte van alle arbeidsongeschikten (in invaliditeit): van 6.4% naar 7.2% in 2021
Daarbij werd de oproep gedaan om voorzichtig en vooral genuanceerd te zijn bij het interpreteren van cijfers, o.a. in de media.
#3: Oorzaken en gevolgen van burn-out
Bij milde klachten zijn de oorzaken wel degelijk werkgerelateerd. Bij een “echte” burn-out als gevolg van een te langdurige en overmatige werkbelasting, kunnen ook niet werkgerelateerde factoren (zoals bijvoorbeeld de thuissituatie) interfereren.
De belangrijkste belastende werkeisen vallen terug te brengen tot
Werkdruk (vaak de kern bij burnout)
Onduidelijke taken en taakconflicten
Emotionele belasting
Jobonzekerheid
Het gebrek aan recuperatiemogelijkheden samen met een tekort aan hulpbronnen
(autonomie, vaardigheidsbenutting en steun van collega’s en leidinggevenden) spelen mee in het onvoldoende bufferen van de belastende werkeisen.
Persoonlijke factoren (o.a. demografische kenmerken, te hoge verwachtingen, persoonlijkheidskenmerken) vormen niet de kern van het ontstaan van burn-out, maar kunnen wel een versterkende of afzwakkende rol spelen. Persoonlijke factoren zijn met andere woorden dus een modererende factor.
Daarnaast zal werk ook met thuis interfereren: een te grote werkbelasting wordt meegenomen naar huis, terwijl de thuissituatie vaak een buffer vormt bij het omgaan met werkstress. Wanneer deze buffer wegvalt, bestaat er evenwel een grotere kans op burnout.
Hans De Witte en Lode Godderis gaven eveneens te kennen dat er op vandaag nog geen
evidentie gevonden is voor biomarkers voor burn-out.
#4: Een aanzet tot oplossingen
Een aanpak gericht op curatie, preventie en amplitie (= mensen tot volle bloei laten komen als professional én als persoon) is noodzakelijk, en dat op verschillende niveaus: het individu, het team en organisatie.
Bij behandeling richt fase 1 zich voornamelijk op klachtenreductie, fase 2 op persoonlijkheid en cognities, fase 3 op vaardigheden versterken voor de werksituatie en fase 4 op terugvalpreventie en coaching (nazorg blijft in België vaak onder de mat liggen!)
VOCAP bouwt verder op het thema van welzijn en burnout in samenwerking met Arnold Bakker, Anja Van den Broeck en Guy Notelaars. Donderdagnamiddag 28 september 2023 staat volledig in het teken van burnout en welke processen hiertoe kunnen leiden. Samen met Arnold Bakker gaan we tijdens een unieke Masterclass dieper op dit thema in. Vrijdag 29 september is gewijd aan een integrale benadering voor welzijn op het werk samen met Arnold Bakker, Anja Van den Broek en Guy Notelaars.
Zoals steeds bij de VOCAP activiteiten leggen we de brug tussen wetenschap en praktijktoepassing. Meer info en inschrijven via: