Een korte workshop Macht en Politiek handelen door Prof. Dr. Jesse Segers
Jesse Segers, met een achtergrond in bedrijfspsychologie en een doctoraat in de economie, bekleedde reeds diverse functies, waaronder die van bedrijfspsycholoog, onderzoeker, professor, decaan, bedrijfsleider en bestuurder. Onlangs is hij gestart als bedrijfsadviseur. Zijn presentatie tijdens het VOCAP seminarie op 19 april was inspirerend en interactief, waarbij hij zijn diepgaande onderzoeks- en praktijkervaring met passie deelde over het onderwerp van beïnvloeding in organisaties.
Jesse Segers richtte zijn aandacht op de complexe dynamiek van macht en politiek gedrag binnen organisaties. Hij onderzocht verschillende aspecten, waaronder de drijfveren achter politiek handelen, diverse politieke stijlen, de ontwikkeling van politieke vaardigheden, en de verschillende bronnen van macht die hierbij een rol spelen.
Twee cruciale factoren spelen een rol bij het ontstaan van bedrijfspolitiek: de beperkte beschikbaarheid (schaarste) van bedrijfsmiddelen en de vaagheid bij besluitvorming. In welke organisaties is er dan absoluut geen politiek? Die zijn er maar weinig, zo niet geen. Dus kun je maar beter leren hoe je ermee omgaat en er zelfs proberen goed in worden.
Het bedrijfspolitieke spel kan op verschillende manieren worden gespeeld: van welwillende pogingen om persoonlijke en organisatiedoelen te bereiken tot puur eigenbelang. Het is juist die laatste, meer Machiavellistische benadering, die bedrijfspolitiek een slechte reputatie geeft.
Maar laten we niet vergeten dat bedrijfspolitiek niet per se negatief hoeft te zijn. Laten we kijken naar het gedrag van een Machiavellist en een politiek vaardige leider om het verschil te begrijpen.
Centraal in de workshop van Jesse stond het 9-veldenmodel van DeLuca (1999).
In een discussiegroep van 35 professionals ziet dat er dan als volgt uit.
We kunnen verschillende politieke vaardigheden identificeren, waaronder sociale intelligentie, beïnvloedingsvaardigheden, netwerkvaardigheden, en authentiek overkomen (Ferris et al., 2012). Het goede nieuws is dat elk van deze vaardigheden (deels) ontwikkelbaar is. Met andere woorden, politieke beïnvloeding is een vaardigheid die te leren valt!
Bijvoorbeeld, we kunnen een coachee leren om het onderscheid te maken tussen het formele (vaak hiërarchische) organigram en het informele netwerk in het team en de organisatie, wat vaak nog krachtiger is.
De bronnen van beïnvloeding, oftewel macht, omvatten dwingende macht (de mogelijkheid om te straffen), beloningsmacht, legitieme macht (gekoppeld aan de positie), expertmacht, referentiemacht (met wie je geassocieerd wordt), en macht gebaseerd op sociaal kapitaal (wie kent wie?).
Iedereen heeft een scala aan beïnvloedingstactieken tot zijn beschikking, variërend van zachte tot neutrale en harde tactieken.
Neutrale technieken, zoals rationele argumentatie, richten zich voornamelijk op het 'hoofd' en dragen bij aan een groter bewustzijn over een bepaald onderwerp, zoals de noodzaak van verandering.
Zachte technieken, zoals het delen van een inspirerende visie of het bieden van wederzijdse hulp en steun, spreken het 'hart' aan en leiden tot meer betrokkenheid en commitment.
Harde technieken, zoals afdwingen, kunnen zowel weerstand als naleving veroorzaken, afhankelijk van hun effectiviteit binnen een relatie en op een specifiek moment en onderwerp.
Er wordt ook op gewezen dat politiek vaardig handelen kan leiden tot een toename van macht, maar dat dit ook het risico met zich meebrengt dat men politieke vaardigheden verliest als men te zeer gevangen raakt in de val van almacht.
Bekende nadelige effecten van mensen met veel macht zijn:
1. Ze ervaren vaak een grote sociale afstand ten opzichte van mensen met minder macht en betrekken hen niet bij een sociaal vergelijkingsproces.
2. Omgekeerd voelen mensen met minder macht zich vaak dichter bij mensen met macht en nemen zij sneller dingen van hen over.
3. Machtigen tonen vaak minder betrokkenheid bij anderen en zijn minder responsief naar de mentale toestand van anderen, vanwege de gepercipieerde verschillen. Ze tonen daardoor minder empathie en ervaren minder engagementgerelateerde emoties zoals schuld, mededogen, dankbaarheid en schaamte jegens anderen. In plaats daarvan uiten ze emoties die minder betrokkenheid stimuleren, zoals trots, afschuw, minachting en woede (Magee & Smith, 2013).
Samengevat: politieke vaardigheden vergroten de macht, maar dit leidt paradoxalerwijs tot een verminderde interesse in positieve politieke vaardigheden. Dit kan uiteindelijk leiden tot een vertrouwensbreuk die moeilijk, zo niet onmogelijk te herstellen is.
Tot slot moedigde Prof. Dr. Jesse Segers ons aan om individueel te groeien, door te reflecteren op onze sterke punten, uitdagingen en groeimogelijkheden.